Światło, które zgasło jest próbą błyskotliwej analizy przemian społeczno-gospodarczo-politycznych, które wystąpiły w świecie w okresie trzech ostatnich dekad. Autorzy wywodzący się z dwóch stron dawnej żelaznej kurtyny, Bułgar Iwan Krastew i Amerykanin Stephen Holmes, przekonują, że kryzysy, z którymi zmaga się dziś demokracja nie są tylko problemem krajów Europy Środkowo-Wschodniej (Polska czy Węgry), lecz mają charakter globalny. Głównym ich źródłem, twierdzą Krastew i Holmes, jest brak alternatyw w stosunku do rozwiązań wyznaczanych przez neoliberalizm. Po upadku muru berlińskiego poza tą doktryną „niczego innego nie dano”. Tymczasem „istoty ludzkie potrzebują wyboru, a chociażby jego iluzji”.
Aby zilustrować tę podstawową ludzką potrzebę, autorzy przytaczają eksperyment, który w 2008 roku przeprowadził w MIT Dan Ariely. Uczestnicy eksperymentu grali w grę komputerową. Na monitorze pokazywało się troje drzwi, za którymi były ukryte różne sumy pieniędzy. Rozsądną strategią byłoby oczywiście rozpoznanie drzwi z największą sumą i klikanie wyłącznie w te drzwi aż do końca gry. Kiedy jednak gracze dostrzegli, że zaniedbywane drzwi się coraz bardziej zmniejszają i stopniowo znikają, zaczęli marnować kliknięcia na utrzymanie mniej dochodowych możliwości. To może wydawać się głupie, ale taki był właśnie wynik eksperymentu. Georg Eliot napisała kiedyś, że wybór to „najmocniejsza zasada rozwoju. Jak mamy się rozwijać, jeśli nie możemy o tym postanowić”.
Stephen Holmes, Iwan Krastew, Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020.